Τι είναι η νοοτροπία και ποιοι τύποι υπάρχουν;
Η νοοτροπία (ή αλλιώς mindset) αναφέρεται σε ένα σύνολο στάσεων και πεποιθήσεων που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τοποθετούμαστε γνωστικά, συμπεριφορικά και συναισθηματικά απέναντι στον κόσμο. Με κριτήριο την ευελιξία των στάσεων και των πεποιθήσεων μας, η νοοτροπία μπορεί να χαρακτηριστεί ως νοοτροπία ανάπτυξης (growth mindset) ή ως σταθερή νοοτροπία (fixed mindset).
Σταθερή νοοτροπία: οι ικανότητες και τα ταλέντα γίνονται αντιληπτά ως σταθερά και αμετάβλητα στοιχεία που είτε διαθέτουμε είτε όχι. Σε αυτό το πλαίσιο, οι δυνατότητες για επίτευξη στόχων είναι συγκεκριμένες και υπόκεινται σε περιορισμούς. Επιπλέον, η ανοχή στην αποτυχία και την κριτική είναι χαμηλή.
Νοοτροπία ανάπτυξης: οι ικανότητες και τα ταλέντα γίνονται αντιληπτά ως στοιχεία που μπορούν να αναπτυχθούν και να βελτιωθούν μέσα από προσπάθεια. Στη βάση αυτής της ευελιξίας μπορούν να προκύψουν καινούριες ικανότητες και διαφορετικοί τρόποι επίτευξης στόχων. Η αποτυχία εδώ είναι μέρος της διαδικασίας και συμβάλλει στην εξέλιξη
Πώς διαμορφώνεται κάθε τύπος νοοτροπίας;
Η νοοτροπία χτίζεται από την παιδική ηλικία και σχετίζεται άμεσα με τις εμπειρίες μας, μεταξύ των οποίων και το είδος επιβράβευσης που λαμβάνουμε και τους χαρακτηρισμούς που μας προσδίδονται στη διάρκεια της ζωής μας.
Έτσι, ένα άτομο που επιβραβεύεται για τα ταλέντα και τα επιτεύγματα του και ακούει να το χαρακτηρίζουν «έξυπνο», «ταλαντούχο» μαθαίνει να εστιάζει στο αποτέλεσμα και λαμβάνει το μήνυμα ότι είτε έχει μια ικανότητα είτε δεν την έχει. Τέτοια νοητική στάση, θέτει μια καλή βάση για να αναπτύξει κάποιος σταθερή νοοτροπία για τον κόσμο που τον περιβάλλει.
Ένα άλλο άτομο, το οποίο επιβραβεύεται για την πορεία μέσα από την οποία έφτασε σε ένα αποτέλεσμα, για την προσπάθεια που έκανε και τους πόρους που αφιέρωσε, μαθαίνει να εστιάζει στα επιμέρους βήματα, στην διαδικασία, η οποία μπορεί να βελτιωθεί ή και να αλλάξει αν το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό. Αυτή η ευελιξία αποτελεί στην ουσία και την βάση της νοοτροπίας ανάπτυξης.
Γιατί η νοοτροπία που υιοθετούμε είναι σημαντική;
Η νοοτροπία παίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκύπτουν στη ζωή μας. Επιπλέον, έχει τεκμηριωθεί ερευνητικά η ύπαρξη σχέσης μεταξύ νοοτροπίας που υιοθετούμε και επιπέδων ψυχικής ευεξίας.
Πιο συγκεκριμένα, η νοοτροπία ανάπτυξης φαίνεται να συνδέεται με καλύτερη προσαρμοστική ικανότητα και αποτελεσματικότερη ρύθμιση των συναισθηματικών αντιδράσεων, με ψυχική ανθεκτικότητα, ικανοποίηση από τις σχέσεις και συνολική ευημερία. Επιπλέον, η νοοτροπία ανάπτυξης αποτελεί προβλεπτικό παράγοντα για περισσότερες θετικές συναισθηματικές εμπειρίες.
Η σταθερή νοοτροπία, από την άλλη πλευρά, έχει σχετιστεί με αρνητική συναισθηματική κατάσταση και περισσότερη ψυχολογική καταπόνηση. Συμπερασματικά, η νοοτροπία που υιοθετούμε μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που βιώνουμε και διαχειριζόμαστε την καθημερινότητα και κατ’ επέκταση να αναβαθμίσει ή να υποβαθμίσει την ποιότητα ζωής μας.